नयाँ दिल्ली । भारतीय विदेशमन्त्री एस जयशंकरले विश्वव्यापीकरण विविधीकरण र धेरै लोकतान्त्रिक हुनुपर्ने बताएका छन्।
उनले राष्ट्रिय राजधानीमा आयोजित बी २० शिखर सम्मेलनमा भारत, २०२३ को एक भागका रूपमा आयोजना गरेको ‘रोल अफ ग्लोबल साउथ इन इमर्जिङ वर्ल्ड २.०’ शीर्षकको सत्रमा बोल्दै यस्तो बताएका हुन्।
शिखर सम्मेलन भारतीय उद्योग परिसंघ (सीआईआई) को बी२० भारत सचिवालय द्वारा आयोजित गरिएको थियो। ‘पछिल्लो केही वर्षको अस्थिरताले हामीलाई रणनीतिक स्वायत्तताको महत्त्व घरमा ल्याएको छ। हामी अझ न्यायोचित, समतामूलक र सहभागितामूलक विश्वव्यापी व्यवस्था खोज्ने कुरा गर्न सक्छौं तर दिनको अन्त्यमा त्यो तब मात्र हुन्छ जब हामीले व्यापार र प्रविधि निर्णयहरूमा समानुपातिक लगानी देख्छौं,’ जयशंकरले शिखर सम्मेलनमा भने।
जयशंकरले प्रारम्भिक रूपमा राजनीतिक हुनुबाट आर्थिक अर्थ प्राप्त गर्नको लागि विश्वव्यापी विश्व व्यवस्थाको विकासलाई पनि छोए जुन प्रविधि, ऊर्जा स्रोतहरू, कनेक्टिविटी र मानव चतुरता जस्ता कारकहरूको आगमनसँगै भूमण्डलीकरणले द्रुत गतिमा भएको थियो।
उनले कोभिड–१९ महामारी र युक्रेन संकटका कारण विश्वका लागि खाद्य, ऊर्जा र मल सुरक्षा, व्यापार अवरोध, उच्च ब्याजदर र जलवायु घटनाका कारण विकासोन्मुख मुलुकहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्नुपर्नेमा पनि जोड दिए।
‘बढ्दो जलवायु घटनाहरूले तनावको थप कारकहरूलाई योगदान गरेको छ। ग्लोबल साउथमा हालको फोकस यी देशहरू हुन् जुन विशेष हेरचाहको योग्य छन् भन्ने विश्वासबाट उत्पन्न हुन्छ। यी पनि असाधारण तनावमा रहेका समाजहरू हुन् जसलाई सम्बोधन नगरियो भने विश्व अर्थतन्त्रमा गम्भीर समस्या बन्नेछ,’ उनले भने।
जनवरी २०२३ मा भएको ‘भ्वाइस अफ द ग्लोबल साउथ समिट’मा १२५ देशसँग छलफल गरिएका चुनौति र प्राथमिकताहरूलाई जी२० एजेन्डाको केन्द्रबिन्दु बनाइएको छ। भारतको जी२० अध्यक्षतामा रहेका देशहरूले दिगो विकास, जलवायु कार्य, खाद्य सुरक्षा र महिला नेतृत्वको विकासमा ऋण र वित्तका मुद्दाहरूमा छलफल गरेका छन्।
‘जी२० को जनादेश आर्थिक वृद्धि र विकासलाई प्रवर्द्धन गर्नु हो र यदि हाइलाइट गरिएका क्षेत्रहरूमा विश्वव्यापी दक्षिणका महत्त्वपूर्ण चिन्ताहरूलाई सम्बोधन गरिएन भने त्यो अगाडि बढ्न सक्दैन,’ जयशंकरले भने।
‘उदीयमान विश्व २.० वृद्धिको थप इन्जिनहरू, भूमण्डलीकरणका फाइदाहरूको उचित वितरण र दिगो विकास लक्ष्यहरू प्राप्त गर्न र जलवायु कार्य र जलवायु न्यायलाई प्रवर्द्धन गर्न समर्पित बढी स्रोतहरू भएको एउटा हो,’ उनले थपे।
विदेशमन्त्री जयशंकरले ‘समावेशी वृद्धि, लचिलो आपूर्ति श्रृंखला, सेवा व्यापार, डिजिटल प्रविधिहरू, नवीनता, र यसको एजेन्डामा दिगोपनलाई प्राथमिकता दिएर यस अवसरमा बढ्दै’ बी२० संलग्नता समूहको लागि प्रशंसा पनि व्यक्त गर्यो।
‘सगाई समूहले आफूलाई सरकारहरूको एक विश्वसनीय साझेदारको रूपमा स्थापित गरेको छ जसले समान उद्देश्यमा काम गरिरहेका छन्। टास्क फोर्स र एक्शन काउन्सिलहरूले संसारले के गर्नुपर्छ भन्ने व्यावहारिक अभिव्यक्ति दिएका छन्,’ ईएएमले थपे।
जयशंकर बाहेक, एन चन्द्रशेखरन, अध्यक्ष बी२० भारत र कार्यकारी अध्यक्ष, टाटा सन्स, भारत पनि कार्यक्रममा उपस्थित थिए।